BİLGİSAYAR AĞLARI ve İNTERNET

Bilgisayar Ağ Bağlantısı

Bilgisayarların birbirleriyle haberleşmesi ve bilgi alışverişi yapması için ağ/şebeke bağlantıları kurulmaktadır.

Çoğu zaman kablo bağlantılarını yapmak bilgisayar kullanıcılarına karmaşık ve zor gelmektedir. Kablo bağlantı yuvaları her PC'de standarttır. İnternete bağlanırken normal PSTN modemler kullanılmaktaydı. ADSL modemler PSTN (V.90) modemlere nazaran daha avantajlı oldukları için günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Bunun nedeni, ADSL hatlarda PSTN şebeke hattını kullanarak hem ses hem bilgi sinyalini aynı anda gönderilmesidir.

Okul veya iş yerlerinde bilgisayarların birbirleriyle bağlantısı yapılarak yerel ağlar/şebekeler oluşturulmaktadır. Böylelikle bu şebeke içersindeki bilgisayarların birbirleriyle veri alışverişi yapması sağlanmaktadır. Örneğin bir iş yerindesiniz ve sadece bir bilgisayarda internet bağlantısı var; fakat diğer bilgisayarların da internetten faydalanması isteniyor. Böyle bir durumda ağ bağlantı kartlarını kullanarak (NIC- Network Interface Card) internete bağlı olan bilgisayarın diğer bilgisayarlarla bağlantısını kurabilir ve internete bağlanmalarını sağlayabilirsiniz.

Uzak Bilgisayar Bağlantısının Yapılması

Evimizden veya iş yerimizden uzak bilgisayara bağlanabilmemiz için internete önceden bağlanmış bir bilgisayar gerekmektedir. Bu bilgisayara bağlanma işlemine uzak bilgisayar bağlantısı denilmektedir. Uzak bilgisayar bağlantısının yapılabilmesi için bilgisayarımızda gerekli iletişim donanımlarının bulunması gerekmektedir.

ADSL Modemle Çevirmeli Bağlantı Yapma

Sayısal abone hatları ile normal telefon hatlarının bilgi alma ve gönderme kapasitesinin artırılması için oluşturulmuş bir yapıdır.

Bu hatlarda internete bağlanmak için özel modemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Gün geçtikçe yaygınlaşmaya başlayan bu modemlere ADSL modem denilmektedir. Türk Telekom ADSL abonelerine sınırlı ve sınırsız olarak 2 Mb, 4 Mb ve 8 Mb… gibi abonelik imkânları sağlamaktadır. Bu kapasiteler ileride teknolojilerin gelişimiyle birlikte daha da artacaktır.

 ADSL modem ile çevirmeli bağlantısını yapmadan önce modeme uygun pilot sinyalin gelip gelmediğini kontrol etmek gerekir. Eğer hatta problem yoksa modemin hat uygunluğunu belirten ışığı yanacaktır. Aksi bir durumda bu ışık sönecek veya başka bir şekilde modem uyarı verecektir.

NOT: ADSL hatlarda, internetle birlikte telefonun kullanılabilmesi için bölücü (splitter) donanımına ihtiyaç vardır. Bu donanım ses ve bilgi sinyallerinin birbirinden ayrılmasını sağlamaktadır.

ADSL modemlerde çevirmeli bağlantı yapmak için PPPoE (Point to Point Protocol Over Ethernet) ağ protokolünün işletim sisteminde mevcut olması gerekir. ADSL modem üreticileri genellikle PPPoE protokolünü kullanmakla beraber bu protokolün çeşitli sürümlerini de çevirmeli bağlantı için kullanılmaktadır. RasPPPoE yazılımı bu protokolü kullanarak ADSL üzerinden internet erişimi yapmamızı sağlayacak uzak bilgisayar bağlantısını yapar. Bu nedenle her ADSL modem üreticisi, kullanıcıları için ürünlerinin yanlarında gönderdikleri modem sürücü ve bağlantı programlarıyla internete bağlanmayı kolaylaştırmışlardır. Kullanıcının yapması gereken tek şey abonelik sözleşmesinde verilen bilgiler doğrultusunda gerekli verileri modem programına girerek bağlantısını gerçekleştirmektir.

Bilgisayar Ağında Bağlantı Kontrolü

Bilgisayarlarda bulunan ağ arabirim kartlarıyla (NIC) bilgisayarlar birbirleriyle haberleşerek, bilgi transferleri yapabilir. Bilgisayar ağı içerisinde çalışma grupları oluşturularak grup içerisindeki bilgisayarlarla veya diğer gruplardaki bilgisayarlarla bilgi transferi yapılabilir.

İnternet bağlantı paylaşımının mevcut olduğu bir bilgisayar ağında çeşitli komutların yardımıyla internet hizmetinin olup olmadığı kontrol edilir. Bu komutlar internet tarayıcılarının bulunmadığı, internet tarayıcılarından sağlıklı sonuç alınmadığı veya karamsarlığa düşülen anlarda hızlı çözüm üretmeniz için size yardımcı olacaktır.

Başlat menüsünden çalıştır kısmına cmd veya command yazılarak DOS işletim sistemine geçilir. Bilgisayarın IP ayarlarını ayrıntılı görmek için ipconfig/all komutu yazılır.

Ayrıca tracert komutunu kullanarak belli bir adrese erişilirken hangi adreslerden geçilerek ulaşıldığını kontrol edebilirsiniz. Örnek tracert www.akdeniz.edu.tr. herhangi bir IP adresine iletişim kurup kurulamayacağı ise ping komutu ile gerçekleştirilebilir. Örnek; ping 195.175.37.14 bu komut çalıştırıldıktan sonra gönderilen ve alınan bilgi paketlerinin durumu gösterilmektedir.

İNTERNET, İNTERNET HİZMETLERİ VE İNTERNET TARAYICISI

İnternet ve Tarihçesi

1923 yılında ülkemizde Cumhuriyet ilan edilip yeni bir devletin temelleri atılırken, Rus kökenli mühendis Vladamir Zworykin, radyo frekansları ile havadan şekil gönderen "iconoskop" adlı icadını New York' ta duyuruyordu. Daha sonra 1962 yılında Amerikan Savunma Departmanı ARPANET adını verdiği süper-bilgisayarlar arasında veri transferi sağlayan bir şebekeyi kurmaya başlamıştır. 1981 yılında ise her 20 günde bir ARPANET' e bir bilgisayar daha eklenerek şebekedeki bilgisayar sayısı 213' e çıkarılıyordu. 1987 yılına gelindiğinde internetteki site sayısı 10.000 aşmıştı. 1992 yılında ise Jean Armour Polly tarafından internette sörf yapma kavramı ortaya atılmıştı. 1994 yılında ayda 2000 alan adı alınmaya başlanmış ve 1997 yılına gelindiğinde internet kullanıcıları sayısı 16 milyonu geçmişti.

Günümüzde ise internet bütün dünyaya yayılmış milyonlarca insana hizmet veren önemli bir gereksinim halini almaya başladı. İnternetin gelişim sürecine bakarak bir internet tanımı yapmak gerekirse internet için "belirli bir amaç için bilgi alıp vermek üzere birbirine bağlanmış bilgisayarların oluşturduğu uluslararası bilgisayar haberleşme şebekesi" denilebilir. Türk Dil Kurumu ise internetin tanımını " Bilgisayar ağlarının birbirine bağlanması sonucu ortaya çıkan, herhangi bir sınırlaması ve yöneticisi olmayan uluslararası bilgi iletişim ağı, İnternet [Genel Ağ]." olarak yapmaktadır.

İnternet Hizmetleri ve İnternette Kullanılan Kavramlar

Bilgisayar kullanıcılara, internet üzerinden çeşitli hizmetler vermektedir. Bu hizmetleri alırken veya internet üzerinde araştırma yaparken devamlı olarak çeşitli kavramlarla ve terimlerle karşılaşmanız kaçınılmazdır. İnternet hizmetlerinden daha verimli bir şekilde yararlanmak ve bazı zamanlar yanlış anlaşılmalara engel olmak için internette kullanılan kavramları ve terimleri bilmeniz sizler için yararlı olacaktır.

Internet ve Alan Adları

İnternette veri iletişimi belirli bir düzen içerisinde yapılmaktadır. Eğer bir bilgiye erişmek istiyorsak o bilginin bulunduğu adresini de bilmemiz gerekir. Bu adres IP adresi veya alan adıdır(domain name). IP'ler sayılarla ifade edilmektedir ve akılda kalması zordur. Bu nedende alan adı sunucuları IP'leri çözümleyerek alan adına dönüştürür. Örneğin 195.168.1.36 IP iken www.meb.gov.tr alan adıdır. Alan adları URL olarak da ifade edilebilir. Verilen örnekten anlaşılacağı üzere alan adının hatırda kalması daha kolaydır.

Ülkemizde alan adı işlemlerini Orta Doğu Teknik Üniversitesi www.nic.tr adresinden gerçekleştirmektedir. Türkiye'de herhangi bir kuruluş veya birey internet sitesi için alan adı almak istiyorsa www.nic.tr veya birçok bu işi yapan özel şirketlere başvurarak belirli kıstaslar çerçevesinde istediği alan adını alabilir. Yalnız alan adı almak internet sitesi kurmak için yeterli değildir. Buna ilave olarak sayfayı oluşturan bilgileri kaydetmek için kiralık alan (hosting) almak ve bunu kiralık alanın alan adıyla ilişkilendirmek gerekmektedir.

 NOT: İnternet üzerinde reklam karşılığı ücretsiz internet sitesi yapmanızı sağlayan firmalar mevcuttur.

Alan adının bütününü incelediğimiz zaman temel olarak şu kısımlardan oluşur.

www.akdeniz.edu.tr

www.huseyinduran.com

 

www.(alan adı).(üst seviye alan adı).(ülke kodu)

Buradaki alan adı kişiyi, kurumu, bir ifadeyi veya bir reklamı temsil edebilir. Üst seviye alan adı ise kuruluşların yapısına göre değişiklik gösterir.

 Örneğin, com ticari kuruluşlar, net telekomünikasyon kurumu, gov hükümet birimleri, edu eğitim kurumları genellikle üniversiteler, k12 ilk ve ortaöğretim kurumları, org dernekler veya partiler, mil askeri teşkilatlar için verilirken av avukatlar, name bireyler için verilmektedir. Daha birçok uzantı, alan adı yöneticisi kurumlar tarafından kullanıma sunulmaktadır.

Sonunda ülke kodu olmayan alan adları için kısıtlamalar ve özel durumlar yoktur. İlk talep eden alan adını alır mantığıyla alınabilir.

İnternet Hizmetleri

İnternette birçok kurum ve kuruluş, internet kullanıcıları için hizmet vermektedir. Hükümet kuruluşları e-devlet kapsamında vatandaşlarının devlet dairelerindeki işlemlerini daha hızlı gerçekleştirmek için internet sitelerini geliştirmektedir. Bankalar internet üzerinden şubesiz bankacılık yaparak, daha fazla müşteri potansiyeli ve müşteri memnuniyeti için çalışmalar yapmaktadır. Kariyer siteleri aldıkları reklamlar karşılığında iş ve eleman arayan insanları buluşturmaktadır. Kimi internet sitelerinde yatırımcılar ürünlerini pazarlamakta, kimi genç girişimciler kendilerine mantıklı gelen alanlarda internet üzerinde ticaret yaparak internetin sağlamış olduğu avantajları değerlendirmektedir. Arama motorlarını kullanarak bilgi edinme, mesajlaşma ve elektronik posta alma / gönderme internette sağlanan hizmetlerin sadece belli başlı olanlarıdır. İnsanlar için daha sayılmayacak kadar çeşitli hizmetler internet üzerinden verilmektedir.

İnternette Kullanılan Terimler

İnternet ve bilgisayar sektöründe kullanılan belli başlı terimlerin açıklamaları alfabetik sıraya göre bu kısımda verilmiştir. Bu terimleri inceledikten sonra anlamlarını unutabilirsiniz. Şu unutulmamalıdır ki, bu terimleri kullandıkça anlamlarını daha iyi kavrayacaksınız. Karşılığını bulamadığınız terimler için www.tdk.gov.tr adresinden bilgisayar terimleri kısmına bakabilirsiniz.

ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) : Asimetrik Sayısal Abone Hattıdır. Var olan telefon hatları üzerinden yüksek bant genişliğinde sayısal verilerin iletilmesini sağlayan teknolojidir. Çevirmeli telefon servislerinden farklı olarak sürekli bir bağlantı sağlar. ADSL, aynı hat üzerinden analog (ses) bilgilerin iletilmesine de izin verir.

Agent : Ajan. İnternette bilgi toplayan bir programdır. Sizin olmadığınız zamanlarda da bazı servisleri periyodik olarak yerine getirebilir. Verdiğiniz parametrelere göre ilgilendiğiniz bilgileri toplar, bunları günlük veya belirlediğiniz periyotlarda size sunar.

Anti-virüs Yazılımı : Bilgisayarınızın disklerinde bilinen veya potansiyel virüsleri arayıp bulan ve yok eden bir program türüdür.

Applet : Küçük bir uygulama programıdır. Java diliyle oluşturulur ve bir HTML sayfasına yerleştirilir.

Bandwidth : Bant genişliğidir. Bir ağ kablosunun taşıyabileceği maksimum veri miktarı, bps (bit per second) birimi ile ölçülür.

Baud : Saniyede iletilen işaret sayısını gösteren işaret hızı birimidir. Her bir işaret elemanı 1 bit'le gösterilirse, baud yerine bps (bit per second - saniyedeki bit sayısı) de kullanılabilir.

Bit rate : Bit hızıdır. Sayısal iletişimde, bir iletişim ağının belirli bir noktasından saniyede geçen bit sayısını gösterir. Veri transfer hızı da denir.

Bluetooth : Mobil telefonların, bilgisayarların ve diğer mobil cihazların birbirleriyle, ev ve iş yerlerindeki kısa dalga kablosuz bağlantıları kullanan telefon ve bilgisayarlarla kolaylıkla bağlantı kurabilmelerini sağlayan donanımdır.

Broadcast : Yayın. Genelde birşeyi bütün yönlere aynı anda yöneltme anlamındadır. Radyo veya televizyon yayını, alıcısını doğru işaret kanalına ayarlayan herkesin alabileceği radyo dalgaları üzerinden yapılan bir iletimdir. Bazen bütün üyelere gönderilen e-mail'ler için de kullanılır. İletişimde bir ağ üzerindeki bütün noktalara veri paketi gönderimi için kullanılır.

Browser : Web'de yayınlanan bilgiyi aramak için kullanılan bir yazılımdır. En çok kullanılanları; MS Internet Explorer, Netscape, Opera vb.'dir.

Cable modem : Kablo modemdir. PC'nizi yerel kablolu TV hattına bağlamanızı ve veriyi 1,5 Mbps hızında almanızı sağlayan cihazdır.

Category 5 cabling : Kategori 5 kablolamasıdır. Standart UTP kablolamanın beş derecesinden biridir.

Client/server : İstemci/sunucu. İki bilgisayar programı arasındaki ilişkiyi tanımlıyor. Programlardan biri (istemci), talebini yerine getirecek olan programdan (sunucu), bir servis talebinde bulunur. Bir ağ üzerinde istemci/sunucu modeli, farklı yerlere dağıtılmış programlar arasında uygun bir iletişim yolu sağlar.

Clock speed : Saat hızı. Bir bilgisayarda, işlemcinin çalışma temposunu ayarlayan bir osilatör tarafından saniyede üretilen darbe sayısıdır. Genellikle MHz (megahertz veya saniyede milyon darbe) olarak ölçülür.

Coaxial cable : Kablolu TV bağlantılarında, Ethernet veya diğer tipteki yerel alan ağlarında kullanılan kablodur.

Codec : 1) (coder-decoder) İletişimde, analog işaretleri sayısal bit serilerine ve sayısal işaretleri de analoga dönüştürmek için darbe kod modülasyonunu kullanan cihaz. 2) (Compression/decompression) Büyük dosya veya programları küçültmek için sıkıştıran ve daha sonra açan özel bir programdır.

Coding : Kodlama. İkili işaretleri taşımak için kullanılan elektrik teknikleri.

COM port : İletişim yuvası. Bilgisayarlarda dışardan modem gibi cihazların takıldığı yuvadır.

Command : Komut. Kullanıcının bilgisayarın işletim sistemine veya bir uygulama programına, bir servisi uygulaması için verdiği özel emirdir.

Compiler : Derleyici. Belirli bir programlama dilinde yazılmış komutları işleyen ve onları bilgisayar işlemcisinin kullanacağı bir formata dönüştüren özel bir programdır.

Cookie : Bir Web sitesinin sabit diskinize yerleştirdiği bilgi. Daha sonra tekrar o siteyi ziyaret ettiğinizde bu bilgi sayesinde sizi hatırlayacaktır.

Data rate : Veri hızı. Belirli bir sürede bir yerden başka bir yere iletilen sayısal veri miktarıdır.

Decryption : Başkalarının okumasını engellemek amacıyla şifrelenen bilgilerin tekrar eski formatına dönüştürülmesidir.

Dedicated line : Özel hat. Bir kullanıcının veya kurumun günün 24 saati kullanımına hazır olan, iki nokta arasındaki iletişim hattıdır.

Default : Kullanıcı bir ayar parametresini veya herhangi bir değeri belirlemediği zaman, uygulamanın kullandığı daha önceden belirlenmiş sabit bir değer veya ayar parametresidir.

Denial of service attack : İnternette, belirli servisleri almakta olan kullanıcıların bu servisleri alamama durumuna getirilmeleri. Danial of service (DoS) attack, bir bilgisayar sistemindeki dosyalara ve programlara da zarar verebilir.

Destination adress : Hedef adres. Ağ üzerinde veriyi alan bir cihazın adresi.

Device driver : Cihaz sürücü. Bilgisayara takılmış belirli tipteki bir cihazı kontrol eden program. Cihaz sürücüler, yazıcılar, ekranlar, CD-ROM okuyucular ve disket sürücü gibi cihazlar için kullanılır.

Dial-up : Pek çok kullanıcının bir çok hatta sahip bir sistem üzerinden kurdukları telefon bağlantısı. Sınırlı bir süre için sürdürülür. Alternatifi, sürekli bir bağlantı sağlayan kiralık hat bağlantısıdır.

Digital signature : Sayısal imza. Bir mesajı göndereni veya bir dokümanı hazırlayanı tespit etmek için kullanılan elektronik imzadır.

Domain name system (DNS) : Alan ismi sistemi. İsimlerin IP (İnternet Protocol) adreslerine dönüştürülme yoludur.

Download : İndirme. Bir dosyanın bir bilgisayardan diğerine iletilmesi. İnternette bir kullanıcının bir Web sitesinde bulunan bir dosyayı kendi bilgisayarına almasıdır.

DSL (Digital Subscribe Line) : Normal telefon hatları üzerinden verilerin yüksek bant genişliklerinde iletilmesini sağlayan teknolojidir.

e-business : e-iş. İşlerin İnternet üzerinde yönetimidir. Sadece mal alım satımını değil, müşterilere servis vermeyi ve iş ortakları ile birlikte çalışmayı da kapsar.

e-commerce : Elektronik ticaret. İnternet üzerinden servis ve mal alım satımı işlemleri.

e-mail : e-posta. İletişim kanalları kullanılarak bilgisayar üzerinden mesaj alışverişi. E-posta mesajları genel olarak metin formatındadır. Ancak grafik veya başka veri tiplerini mesajınıza iliştirip gönderebilirsiniz.

Encoder : Sayısal ses teknolojisinde, wav ses dosyalarını MP3 dosya formatına dönüştüren programdır.

Encryption : Veriyi, istenmeyen kişilerin anlayamayacakları bir biçime sokan özel bir algoritmanın uygulanmasıdır.

Enterprise network: Kurumsal ağ. Bir kurumun ana noktalarını birbirine bağlayan ağ. WAN'dan farkı, kurumun kendi özel bir ağ olmasıdır.

Ethernet : En çok kullanılan yerel alan ağı teknolojisidir.

FAQ (Frequently asked questions) : Sıkça sorulan sorular. İnternetin bir özelliği haline geldi. İnternet üzerinde çeşitli konularda sık sorulan sorulara verilen yanıtları içeren pek çok FAQ bölümü bulabilirsiniz.

Fast Ethernet : IEEE 802.3u spesifikasyonuna dayanan Fast Ethernet, 10BaseT Ethernet spesifikasyonuna göre 10 kat fazla hız sağlar. Ayrıca çatı formatı, MAC mekanizmaları ve MTU gibi özellikleri de korur. Teorik olarak çıkış hızı toplam 100 Mbps'i bulur.

File extensions : Dosya ekleri. Bir dosyanın formatını gösteren, dosya isminin devamında yer alan ekler.

File formats : Dosya formatları. Kullandığınız her programda dosyalar belli formatlarda kaydedilir. O dosyaları tekrar açmak için ya aynı programı kullanmak ya da o formatı destekleyen başka bir program kullanmak gerekir.

File transfer : Dosya transferi. Dosyaların bir ağ cihazından diğerine aktarılmasına izin veren ağ uygulamaları kategorisi.

Filter : Filtre. 1) Programlamada, belirli kriterleri karşılaması beklenen giriş ve çıkışları kontrol etmek için kullanılan program. 2) İletişimde belirli tipte işaretlerin geçmesine izin veren cihazdır.

Firewall : Özel ağ kaynaklarını diğer ağ kullanıcılarından korumak için, bir geçit sunucusuna yerleştirilen uygulama.

FireWire : Apple'ın çeşitli cihazların bilgisayara bağlanabilmesi için geliştirdiği bir standart. 63 kadar cihaz tek bir kablo ile 400 Mbps transfer hızında bilgisayarlara bağlanabiliyor.

Firmware : ROM'a yüklenmiş yazılım komutlarıdır.

Forwarding : İletim. Ağ üzerindeki bir cihaz yoluyla bir çatıyı (frame) son hedefe doğru gönderme işlemidir.

FTP (File Transfer Protocol) : İnternet üzerinde dosya alışverişini basitleştiren standart bir İnternet protokolüdür.

Full Duplex : Gönderici ile alıcı istasyon arasında aynı anda veri transferini gerçekleştirme özelliği. Tam duplex 100BaseT, 200 Mbps'lik bir çıkış hızı sağlar (her bir yönde 100 Mbps). Fiberle kullanıldığında daha uzak mesafelere iletime de izin verir. Tam duplex'de bir 100BaseFX bağlantısı 2 km'ye ulaşabilir.

Gbps : Saniyede 1 milyar bit. Veri iletim ortamının bant genişliği ölçüsü.

Gigabit Ethernet : 1 Gbps hız sağlayan bir yerel ağ standardı. Çoğunlukla ağ omurgalarında kullanılır.

Global Positioning System (GPS) : Küresel Konumlandırma Sistemi. Dünya etrafında 6 yörüngede izleyen 2005 yılı itibariyle 30 uydu ile dünya üzerindeki bir noktanın koordinatlarının belirlenmesini sağlayan sistemdir.

GPRS (General Packet Radio Service) : Paketlere dayalı bir kablosuz iletişim sistemi. Mobil telefon ve bilgisayar kullanıcılarına 56 ile 114 Kbps'lik hızlar arasında İnternet'e sürekli bağlanma olanağı sağlıyor.

GSM (Global System for Mobile communication) : Avrupa'da yaygın olarak kullanılan sayısal bir mobil telefon sistemi. 900 veya 1800 MHz hızlarında çalışıyor.

Half-duplex : Veri iletiminin tek bir taşıyıcı üzerinden iki yönde ancak farklı zamanlarda yapıldığı durum.

Handshake/handshaking : El sıkışma, anlaşma. Telefon iletişiminde iki modem, bağlantı sırasında hangi protokolün kullanacağı konusunda bilgi alışverişinde bulunurlar.

Header : Başlık. 1) Bir dokümanın ekranda görüntülendiğinde veya yazıcıdan çıkarıldığında, başında yer alan yazı ve görüntü kombinasyonundan oluşan başlık. 2) E-posta'da, e-posta'nın geldiği yeri, adresi, diğer alıcıları, mesaj önceliği seviyesini ve diğer bilgileri gösteren kısmı 3) Bir bilgisayar dosyasında, dosyanın içeriğinden önce gelen, içeriğin uzunluğunu ve dosyanın diğer özelliklerini gösteren bölüm. 4) Bir ağ iletim biriminde, veri veya kontrol işaretlerinden önce gelir, dosya veya iletim birimi hakkında, uzunluk ve bağlı bulunan başka dosya veya iletim birimi olup olmadığı gibi bilgileri içerir.

Home page : Ana sayfa. Bir Web sitesinin ana sayfası, bir ziyaretçi siteye bağlandığında göreceği ilk ekran; genellikle hem o sitedeki hem de diğer sitelerdeki diğer sayfalara bağlantılar içerir.

Host : 1) İnternette, diğer bilgisayarların iki yönlü erişim sağladıkları herhangi bir bilgisayardır. Ağ üzerindeki bir nokta anlamında kullanılır. 2) Ana bilgisayar (mainframe). Akıllı veya akılsız terminallere hizmet eder. 3) Kendinden daha küçük veya daha az özelliğe sahip olan cihaz veya programa hizmet veren cihaz veya program.

Hosting : Bir veya daha fazla web sitesine hizmet vermek ve bakımını yapmak. Bilgisayarda yer ayırmanın ötesinde bir web sitesi için daha da önemlisi, İnternet'e hızlı bağlantı olanağının sağlanmasıdır.

Hot swap : Bilgisayar çalışmaya devam ederken, sabit disk, CD-ROM sürücü, güç kaynağı veya bir bilgisayar parçasının değiştirilebilmesi.

HTML (HyperText Markup Language) : Web sayfası yaparken kullanılan İnternet yazımlım dili tipidir.

HTTP (HyperText Transfer Protocol) : İnternet üzerinde dosya (metin, grafik görüntüler, ses, video veya diğer mültimedya dosyaları) alışverişi için kurallar dizisi. TCP/IP protokol setine göre HTTP bir uygulama protokolüdür.

Hub: Bir grup ağ noktası için merkezi bağlantı noktası; merkezi yönetim için yararlıdır, ağ noktalarını aksaklıklardan izole etmek ve LAN alanını genişletmek için kullanılır.

Hyperlinks: İnternette nerenin "canlı" olduğuna bakmaksızın, kullanıcıların bir dokümandan diğerine geçmesine izin verecek şekilde Web sayfalarına yerleştirilmiş bağlantı noktaları.

Internet: (Internaional Network) Dünyadaki bilgisayarların birbirine bağlanmasını sağlayan, bilgisayarlar, router'lar ve kablo bağlantılarından oluşan global ağ.

Internet telephony : Ses, faks ve diğer bilgilerin elektronik ortamda iletilmesini sağlayan telefon teknolojisi. Klasik telefon ağlarının yerine İnternet altyapısını kullanır.

Intranet: Kullanıcıları birbirine bağlamak için internetle aynı teknolojiyi kullanan dâhili bir ağ, ortak bir arayüz sağlamak için daha çok browser'lar kullanılır.

IP (Internet Protocol): İnternet'e bağlanan bilgisayarlar için bir standart. İnternet erişimine sahip olan bütün bilgisayarlara, noktalarla birbirinden ayrılan dört rakam grubundan oluşmuş tek bir adres verilir.

IP adress: TCP/IP protokolü kullanan bilgisayarlara verilen 32 bit adres.

IPv6: IPv4'ün yerini alacak olan yeni IP sürümü. Bu sayede IP adresleri 32 bit'ten 128 bit'e çıkıyor.

ISDN (Integrated Services Digital Network): Varolan herkese açık anahtarlı telefon ağı üzerinde veri işaretlerini göndermek, ses ve videoyu sayısallaştırmak için kullanılan iletişim standardı.

ISO (International Organization for Standardization): 1946'da kurulmuş, standartların oluşturulması için çalışan kurum. ISO, popüler bir ağ referans modeli olan OSI referans modelini geliştirdi.

ISP (Internet Service Provider ): İnternet Servis Sağlayıcısı (ISS.) İnternet erişimi sağlayan şirket. Gittikçe artan oranda telefon ağı operatörü İSS olarak çalışmaktadır.

JavaScript: Netscape firmasının programlama dili. Microsoft'un Visual Basic'ine, Sun'ın tcl'ine, Unix'deki Perl'e ve IBM'in REXX'ine benzer özelliklere sahiptir. Genellikle script dillerinin kullanımı ve kod üretimi, yapısal veya C++ gibi derlenen dillere göre daha kolaydır.

JPEG: Bazı sıkıştırma özellikleri seçilerek yaratılan grafik formatı.

Junk e-mail (spam e-mail) : İnternet üzerinden toplu olarak gönderilen, istenmeyen e-postalardır.

Kbps (kilobits per second): Veri iletim ortamında bant genişliği ölçüsü, saniyede geçen kilobit sayısı. Daha yüksek bant genişlikleri megabit'lerle ve gigabit'lerle ölçülür.

Kiosk: Bilgi teknolojisinde, sokaktaki insana bilgi vermek için kullanılan cihazlardır (bir bilgisayar ve ekrandan oluşur). Bazı şirketler multimedya kiosk'ler üretiyorlar. Bunlar bilgiyi dokunmatik ekran, ses ve video ile birlikte veriyorlar.

LAN switch: Yerel alan ağı anahtarı. Ağ bölümleri arasında veri paketlerini ileten yüksek hızlı anahtar. Pek çok LAN anahtarı, MAC (Media Access Control) adreslerine dayanan trafiği iletir.

Link: 1) İnternette, bir kelime, şekil veya bilgiden bir başkasına yapılan bağlantı. 2) İletişimde, alıcı ve verici arasındaki bir devre veya iletim yolu ile bunlara ilişkin donanımları içeren kanal.

Linux: PC kullanıcılarına ücretsiz veya ucuz bir işletim sistemi sağlamayı hedefleyen Unix benzeri bir işletim sistemi. Çekirdeği, Finlandiya'daki Helsinki Üniversitesi'nde Linus Torvalds tarafından geliştirilmiştir.

Local Area Network (LAN): Yerel Alan Ağı. Küçük bir coğrafi alanı (bir kaç km'ye kadar) kapsayan yüksek hızlı veri ağı. Tek bir binadaki veya sınırlı bir alandaki iş istasyonlarını, çevre birimlerini, terminalleri ve diğer cihazları birbirine bağlar. Ethernet, FDDI ve Token Ring bu tip ağlarda en çok kullanılan teknolojilerdir.

Logon ve login: Genel olarak bilgisayar kullanımında, genellikle uzaktaki bir bilgisayardaki işletim sistemine veya uygulamaya erişmek için kullanılan işlem. Unix işletim sisteminde login olarak kullanılır.

MAC adress: Bir ağa bağlı her bir port veya cihaza verilen adres. Ağdaki diğer cihazlar, yönlendirme tablolarını ve veri yapılarını yenilemek için bu adresleri kullanır.

Mailing list: Postalama listesi. Belirli bir konuda periyodik e-posta dağıtımı yapılan insanların oluşturduğu listedir.

Message: Mesaj. 1) e-posta kullanımında, postanın bir parçasıdır. 2) Genel olarak bilgisayar kullanımında, bilgisayarın bir işlem, hata veya herhangi gelişen bir şartın durumunu kullanıcıya veya sistem operatörüne bildirmek için gönderdiği bilgi. 3) Bazı iletişim yöntemlerinde bir programdan veya kullanıcıdan diğerine iletilen bilgi veya veri birimidir. 4) Nesne yönelimli programlamada, bir nesnenin bir başkasından bir işlem talep etme yoludur.

Modem (modulator-demodulator): Bir bilgisayardan başka bir bilgisayar veya sayısal cihaza gidecek olan sayısal işaretleri telefon kablosundan gidecek şekilde analog işaret haline getiren, gelen analog işaretleri de sayısal işarete çeviren cihazdır.

MP3 (MPEG-1 Audio Layer-3): Orijinal ses kalitesini koruyarak, bir ses dizisini küçük bir dosyaya sıkıştırmak için geliştirilen standart bir teknoloji ve format.

MPEG (Moving Picture Experts Group) : ISO'nin (International Organization of Standardization) himayesinde çalışan MPEG, sayısal video ve sayısal ses sıkıştırma standartlarını geliştiriyor. MPEG standartlarının her biri farklı amaçlar için geliştiriliyor.

Multimedia: Metin, ses ve videonun birleşimi için kullanılır.

Network: Ağ. Bilgi teknolojisinde, iletişim yolları ile birbirine bağlanmış bir dizi noktadan oluşur. Ağlar, diğer ağlarla iletişim kurabildikleri gibi alt ağları da içerir. Ağı oluşturan noktalar, bilgisayarlar, yazıcılar, router'lar, anahtarlar ve diğer cihazlardan oluşur.

Network address: Ağ adresi. Fiziksel bir ağ cihazından çok sanal bir cihazı gösteren ağ katmanı adresi. Protokol adresi de denir.

Network Interface Card (NIC): Ağ arabirim kartı. Ağa bağlanması için bilgisayara takılan bir karttır.

Newsgroup: Haber grubudur.

OS (Operating System): İşletim sistemi. Bilgisayarın açılması ile bilgisayar belleğine yüklenen ve bilgisayardaki tüm programları yöneten program. Diğer programlara uygulama adı verilir.

Path: Yol. 1) Bilgisayar işletim sistemlerinde, bir dosyaya erişmek için dosya sistemi tarafından çizilmiş olan yoldur. Her işletim sisteminin kendine özel bir yol ismi formatı vardır. 2) Ağ üzerindeki iki nokta arasında yönlendirme yapılan yoldur.

Port numbers: Bağlantı noktası sayıları. İnternet veya diğer ağ mesajlarının, bir sunucuya vardıklarında yönlendirilmeleri için uygulanan özel bir işlem şeklidir.

PPP (point-to-point protokol): Seri bir arabirim kullanan iki bilgisayar arasındaki iletişim protokolu. Örneğin, kişisel bir bilgisayarın bir telefon hattı ile sunucuya bağlanması sırasında kullanılır.

Proxy server: Proxy sunucu. İnternet kullanan bir kurumda, iş istasyonu kullanıcıları ile internet arasında aracılık yapan sunucu. Böylece güvenlik sağlanır ve yönetim kontrolü elde tutulur.

PSTN (Public Switched Telephone Network): Dünyadaki çeşitli telefon ağlarını ve servislerini gösterir.

RF (Radio frequency): Telsiz frekansı. Telsiz iletişimine uygun frekansları gösterir. Kablolu TV ve yayın ağları RF teknolojisini kullanır.

Router: Birden fazla ağı birbirine bağlayan cihaz; ağlar arasında paketleri akıllı bir şekilde yönlendirir.

Satellite communication: Uydu iletişimi. Dünya üzerindeki çeşitli istasyonlar arasında veri iletişimi sağlamak için dünya yörüngesindeki uyduların kullanılması.

Search engine: Arama motoru. İnternette istenen bilgileri aramak için kullanılan arama motorunun üç bölümü vardır. Örümcek denen bölümü, aramak için girdiği web sitesinin diğer sayfalarını da bulmak ve okumak için linkleri kullanır. Bir başkası, okunabilen sayfalardan oluşturulan büyük bir indeks yaratır. Üçüncüsü ise, sizin talep ettiğiniz bilgiyi alır, indeksle karşılaştırır ve bulduğu sonuçları size sunar.

Server: Sunucu. 1) Aynı veya farklı bilgisayarlarda bulunan uygulamalara servis sunan bir bilgisayar programı. 2) Sunucu programının çalıştığı bilgisayar. 3) İstemci/sunucu yapıda, istemci PC'lere dosya erişimi, baskı kuyruğu veya uzaktan uygulama çalıştırma gibi servisler sunan bir ağ noktası.

Shareware: Kullanıcının ihtiyaçlarını tanıması ve daha sonra ödeme yapması amacıyla ücretsiz dağıtılan program.

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): Elektronik posta servisi sunan İnternet protokolü.

Spam: İnternet üzerindeki istenmeyen e-postalar.

Subnet adress: Alt ağ adresi. Alt ağ maskesi tarafından alt ağ olarak tanımlanan, IP adresi bölümü.

Surf: Sörf. İnternette belirli bir plana bağlı olmadan serbest bir biçimde gezinmek.

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol): İnternetin temel iletişim dili veya protokolu. Intranet ve extranet gibi özel ağlarda da iletişim protokolü olarak kullanılır.

Telecommunication: İletişim. Telefon ağları üzerinden yapılan iletişim (genellikle bilgisayarları da kapsar).

Telnet: İzin verdikleri ölçüde başkalarının bilgisayarına erişme yolu. Uzaktaki bilgisayarlara erişmek için, bir komut ve onun altındaki TCP/IP protokolü.

Terabit: Veri iletişim hızı ölçü birimi, 1 trilyon bit.

Terminal:

■             Veri iletişiminde, iletilen bir işareti bir uçta (alıcı veya verici) sona erdiren cihaz.

■             Telefonda, bilgisayar ve modem arasında DTE-to DCE (Data Communications Equipment) iletişimdeki bilgisayar ucunu tanımlayan DTE (Data Terminal Equipment) terimi.

■             3Bilgisayarda, bir ana bilgisayarın veya başka bir bilgisayarın aklını kullanan, üzerinde hiç yazılım olmayan veya küçük bir yazılım bulunan, çoğunlukla bir klavye ve monitörden oluşan cihaz, aptal terminal de denir.

Uplink: Uydu iletişiminde downlink, uydudan yer istasyonuna veya alıcıya yapılan bağlantıdır. Uplink ise yer istasyonundan uyduya yapılan bağlantıdır.

Uploading: Bir sistemden diğerine, çoğunlukla da büyük bir sisteme yapılan dosya transferi.

URL (Universal Resource Locator): İnternet üzerinden ulaşılabilecek bir dosyanın adresi. Bu adres bir Web sayfasını, bir görüntü dosyasını, CGI uygulaması veya Java applet'i gibi bir programı ve HTTP tarafından desteklenen herhangi bir dosyayı gösterebilir.

Virtual Private Network (VPN): Sanal özel ağ. Herkese açık olan iletişim alt yapısını kullanan özel bir veri ağıdır. Ağ yapısını, tünel protokolü ve çeşitli güvenlik prosedürleri ile izinsiz girişlere karşı korunur.

VLAN (Virtual LAN): Sanal yerel ağ. Birçok farklı ağ bölümüne dağılmış olan, ancak aynı kabloya bağlıymışlar gibi birbiri ile iletişim kurmaları sağlanan, bir veya birkaç yerel ağ üzerindeki cihazlar grubu.

Voice over IP (VoIP): IP üzerinde ses. IP (İnternet Protocol) protokolünü kullanarak ses bilgisinin yayılmasını yönetme özellikleridir.

WAP (Wireless Application Protocol): Kablosuz uygulama protokolü. İnternet erişiminde kullanılan cep telefonu ve telsiz alıcısı gibi kablosuz cihazların kullanımını standartlaştırmak için bir dizi iletişim protokolünü içeren spesifikasyon.

White paper: Beyaz sayfa. Bir kurumun durumunu, felsefesini, ürünlerinde kullandığı teknolojileri açıklayan makale türü yazılardır.

Wide Area Network (WAN): Geniş alan ağı. Coğrafi olarak büyük bir alana yayılmış olan iletişim ağıdır.

Wireless: Kablosuz. Bir işareti kablo yerine atmosfer ortamını kullanarak taşıyan elektromanyetik dalgalarla yapılan iletişimdir.

Workgroup: Çalışma grubu. Birbirleri ile veri alışverişi ve iletişim için tasarlanmış olan yerel bir ağdaki iş istasyonları ve sunucular topluluğudur.

World Wide Web (WWW): Bir browser gibi istemci uygulamaları kullanılarak bağlanılan ve çeşitli servisler sunan, internet sunucularının oluşturduğu büyük ağdır.

 

İnternet Tarayıcısı

İnternette hizmet veren sunucu bilgisayarlardan gelen bilgi paketlerinin derlenmesi internet tarayıcıları tarafından yapılmaktadır. Aynı şekilde bir sunucuya bilgi gönderilecekse internet tarayıcıları vasıtasıyla bilgi gönderme işlemi gerçekleştirilebilir. Örneğin, bir sunucunun internet adresine girerek o sunucuda bulunan 2.el araba Şekilleri ve fiyatları hakkında bilgi talep edelim. Bu sunucudan gönderilen bilgi paketleri bilgisayarımızın ağ arabirim kartına (NIC) gelir ve internet tarayıcısı yardımıyla resme ve yazıya dönüştürülerek ekrana yansıtılır. Bilgi paketleri başka programlar tarafından da derlenerek işlenebilir. İnternet tarayıcısının en büyük özelliği, internet kullanıcısının haberleşme ihtiyaçlarını giderecek şekilde tasarlanmasıdır. Örneğin, televizyonların haricinde radyo dalgalarıyla haberleşen telsiz, radyo, cep telefonları gibi cihazlar bulunmaktadır. Bütün bu cihazların kendine has özellikleri vardır. Ama her biri kendilerini ilgilendiren radyo dalgalarından gelen bilgileri alır ve ona göre kullanıcısına hizmet verir. İşte, internet tarayıcısı da bu şekilde düşünülebilir. İnternette araştırma yaptığınız süre içersinde siz de değişik internet tabanlı programlarla ve internet tarayıcılarıyla karşılaşacaksınız.

İnternet Tarayıcısı Program Penceresi

Adres çubuğu içerisine yazılan URL adresleri ile ziyaret etmek istediğiniz siteye ulaşabilirsiniz.

İnternet tarayıcısını kullanırken bazı kısa yol tuşları işinizi kolaylaştıracaktır. Bunlardan belli başlı olanları şunlardır:

F5           : İnternet sayfasını yeniler.

F11         : Sayfayı tam sayfa gösterir. Tekrar basıldığında eski halini alır.

Ctrl+N   : İlave yeni bir sayfa açar.

Alt+F4   : Açılan sayfayı kapatır.

Bckspc  : Bir önceki sayfaya döner.

Internet Sayfasındaki Öğeler

İnternet tarayıcısında herhangi bir sayfayı ziyaret etmek için adres çubuğuna istenilen sitenin URL adresi yazılır. Örneğin, www.huseyinduran.com URL adresini yazdık ve içinde bulunduğumuz sayfaya ulaştık.

İnternet sayfası içinde parlayan, altı çizili olan veya başka bir şekilde dikkat çeken ifadelere bağlantı noktaları (hyperlink) denilmektedir. Bağlantı noktalarına tıklandığında internet sayfası sizleri aynı site içinde veya başka site içinde bir sayfaya yönlendirir. İnternet sayfalarında ayrıca düğmeler bulunmaktadır. Bağlantı noktalarında olduğu gibi düğmeler de başka bir sayfaya yönlendirme yapar. İnternet sitelerinde iletişim kurmak için belirtilmiş ifadeler olabilir. Bunlar adresler, kişiler, e-posta adresleri veya sayfa sorumlusu (webmaster) olabilmektedir. Çoğu internet sitesinde bilgilendirme anketleri yapılmakta veya duruma göre ziyaretçi yönlendirilmektedir. Bu seçimler seçenekleri belirleyerek yapılmaktadır. 

İnternet Üzerinde Yapılan İşlemler

İnternet tarayıcılarını veya özel internet programlarını kullanarak internette birçok işlem yapılmaktadır. Bunların önemli olanları sizlere bu bilgi sayfalarında bahsedilecektir.

Dosya Transferi ve FTP Protokolü

İnternette ara sıra karşılaşacağınız; fakat devamlı olarak kullanmayacağınız FTP protokolü yardımıyla internet üzerinden dosya transferi yapmanız mümkündür. FTP vasıtasıyla internette kolaylıkla bilgi yükleme ve alma işlemi yapılabilir. Bir dosyayı internet üzerinden yüklemek istediğinizde genellikle FTP protokolü yardımıyla bu işlemi gerçekleştirirsiniz. FTP sunucularına erişim hakkı çoğunlukla kullanıcı adı ve şifre girilerek yapılır. Kullanıcı adı ve şifre girildikten sonra sunucuda bulunan bütün dosya ve klasörlere erişmeniz mümkündür. Kes, kopyala, yapıştır gibi işlemleri yapabilirsiniz.

İnternet tarayıcısı ve kullandığımız işletim sistemi, internet sayfalarında bulunan şekil, ses dosyası, animasyon gibi öğeleri bilgisayarımıza kaydetmemizi sağlamaktadır.

Resimleri diske kaydetme ve yazdırma

İnternet tarayıcısıyla ilgili resmin üzerine gelip farenin sağ tuşuna basınız ve resmi farklı kaydet diyerek belirlediğiniz formata göre istediğiniz yere resmi kaydediniz. Aynı şekilde farenin sağ tuşuna bastığınızda resmi yazıcıdan yazdırmanız için belirtilmiş olan ifadeyi göreceksiniz. Bu seçeneği seçtiğinizde resmin mevcut yazıcıda çıktısını alabilirsiniz.

 

Veri, doküman, program, program yaması program güncellemesi yükleme (Download)

Herhangi bir veriyi veya linki kaydetmek istiyorsanız yapmanız gereken farenin sağ tuşuna basıp hedefi farklı kaydet demenizdir. Böylece bilgisayarınızın belirttiğiniz kısmına yükleme işlemi yapabilirsiniz. Bu dosyaların uzantısı; zip, rar, pdf, doc, xls, htm, swf, jpg vb. olabilir. Genellikle arama motorlarında aradığınız konu ile ilgili bilgilere ulaştığınızda hedefi farklı kaydet seçeneğini seçerek bilgisayarınıza yükleme işlemi yapabilirsiniz.              

Birçok firma internet sitelerinde ürettikleri programların örnek (demo) versiyonlarının internet üzerinden yüklenmesine izin vermektedir. Ayrıca bu firmalar programlarının eksiklerini gidermek için yama programların ve güncellemelerinin de yüklenmesine izin verebilir. Başka bir şekilde bilgisayar donanımlarının da ihtiyaç duyulan sürücü dosyaları internet üzerinden temin edilebilmektedir. İlgili sitelere girip yükle (download) uyarıları takip edilerek transfer işlemi gerçekleştirilebilir.

Açılan bir internet sayfasını kaydetme, yazdırma

Bir internet sitesini kaydetmek için internet tarayıcısının dosya menüsünden kaydet veya farklı kaydet seçenekleri seçilir. Farklı kaydet seçeneği seçildiğinde size dosyayı kaydedeceğiniz yeri belirleyen diyalog kutusu gelir. Dosya adını ve kayıt türünü belirleyerek istediğiniz dil kodlamasına göre kaydetme işini gerçekleştirebilirsiniz. Sayfanın yazdırılma işlemi de yine dosya menüsündeki yazdır seçeneğinden yapılmaktadır. Yazdır kısmını seçtiğimizde çıkan formda yazıcı ayarlamalarını yaparak internet sayfasının çıktısı alınır.

 İnternet tarayıcısı düzenlemeleri

İnternette kullanıcıları, genelde her gün belli başlı sitelere girmektedirler. Bu nedenle bu sitelerin alan adlarını her defasında yazmamak için internet tarayıcılarında Sık Kullanılanlar yapısı oluşturulmuştur. Bu yapı sayesinde karışık ve uzun URL'li internet sitelerinin kaydı hemen yapılabilmektedir. 

Tarayıcıda bulunan sık kullanılanlar kısmı tıklanır. Çıkan formda adı kısmına sizin için hatırlatıcı olacak bir isim vermeniz tavsiye edilir. Sık Kullanılanlar menüsü içerisinde silmek istediğiniz bir öğeyi fare ile üzerine gelip sağ tuşla sil diyerek silebilirsiniz.

İnternet tarayıcısının ayarları, Araçlar menüsünde bulunan İnternet Seçenekleri komutu verilerek yapılmaktadır.

Genel ayarlamalarda giriş sayfası adresi belirlenmektedir. Buraya yazacağınız URL adresi internet tarayıcısını ilk açtığınızda karşınıza çıkacak olan sayfayı belirlemektedir. Bu kısımda internette gezmiş olduğunuz sitelerin kaç güne kadar tutulacağını belirleyerek ve bu sitelerin bulunacağı klasörün ne kadar büyüklükte olacağını ayarlayabilirsiniz.

Gizlilik kısmında internet sitelerinde kendiliğinden açılan pencereleri engelleyebilir ve internet sitelerinin bilgisayarınızda bulunan bilgilere erişim yetkisini belirleyebilirsiniz.

İçerik kısmında girilebilecek sitelerin içeriğini belirleyerek şiddet, müstehcenlik, argo gibi konularda seviyeye göre internet sitelerine girişleri engelleyebilirsiniz. Kişisel profilinizin tanımlaması yine bu kısımda yapılmaktadır.

Bağlantı kısmında oluşturduğunuz çevirmeli bağlantılar internet tarayıcısı ile ilişkilendirebilir. Tarayıcıyı çalıştırdığınız zaman otomatik olarak çevirmeli bağlantının yapılmasını sağlayabilirsiniz. Eğer, herhangi bir sunucu üzerinden internet hizmeti alıyorsanız yerel ağ ayarlarından gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz.

Programlar kısmında e-posta, html düzenleyici, haber grupları, internet araması, takvim ve kişi listeleri gibi hizmetleri hangi programlar aracılığıyla kullanacağınızı belirleyebilirsiniz.

En son olarak gelişmiş kısmında internet sayfaları ile ilgili düzenlemeleri yapabilirsiniz. Örneğin, bu kısımda internet sayfalarında bulunan şekilleri gösterme veya sesleri çalma gibi ayarlamalar yapılabilmektedir.

İnternet ve Arama Motorları

Arama motorları devamlı olarak İnternette yapılan değişiklikleri tarayan ve internet sayfalarındaki bilgileri inceleyen bir yapıdır. Elde ettiği bilgileri belli bir algoritma yapısına göre kendi sistemi içerisinde işler ve hazır hale getirir. Bu motorları kullanarak bilgi edinmek istediğimiz bir konu veya çözüm hakkında arama yapabiliriz. Aranan bilgiye ait anahtar kelimeler, değerler, isimler vb. nitelikler girilerek arama işlemi yapılabilir. Burada amaç parçayı bularak bütüne ulaşmaktır. Şu unutulmamalıdır ki, arama motorlarına girilen anahtar nitelikler hiçbir şekilde bütün internet sayfaları içinde aranmaz. Arama motorları daha önceden kurduğu yapı içerisinde bu anahtar kelimelere bakar ve kullanıcılarını bilgilendirir.

 

ELEKTRONIK POSTA YÖNETIMI VE INTERNET GÜVENLIĞI

Elektronik Posta Yönetim Programı

E-posta yönetimi programları ile e-postalarınızı daha hızlı ve kontrollü bir şekilde düzenlemeniz mümkündür. Bu programları kullanarak çok sayıda e-postanızı kolayca denetleyebilir, arşivleyebilir, çevrim dışı olarak kontrollerini yapabilirsiniz. Ayrıca e-posta yönetim programları sizlere birçok konuda yardımcı olacaktır.

E-Posta Hesabı Tanımlama

Elektronik postalar IMAP, POP3, HTML standartlarında olabilmektedir. E-posta yönetim programları gerekli ayarlamalar yapıldığında bütün bu standartlardaki postaların kontrolünü yapabilmektedir.

E-posta yönetim programları ilk defa kullanılmaya başlandığında sizden e-posta hesabınızı tanımlamanızı ister veya bir e-posta hesabına kaydolmanız için size yardımcı olur. Böyle bir durumda eğer e-posta hesabınız varsa yönetim programına e-posta hesabınızı tanımlamanız gerekmektedir. Eğer, e-posta hesabınız yoksa bir e-posta hesabına üye olmanız gerekmektedir. Böyle bir durumda e-posta yönetim programı size yardımcı olacaktır. Daha ayrıntılı bilgi için programın yardım dosyasını okuyabilirsiniz.

Menü çubuğunda Araçlar kısmında bulunan Hesaplar seçeneği seçilir. Ekrana gelen formda posta, haber ve dizin hesapları gösterilmektedir. E-posta hesabı ekleneceği için posta kısmına girilir. Ekle dedikten sonra karşımıza çıkan sihirbazı aşama aşama takip ederek tanımlama işlemini gerçekleştiriniz. Şunu unutmayın ki, e-posta hesabınızı önceden almış olmanız gerekmektedir.

 E-posta adresinizi tanımladıktan sonra e-posta yönetim programı e-postanız için bir klasör oluşturacaktır. Klasörünüz içerisinde alınan, gönderilen ve silinen e-postaları kontrol edebilirsiniz.

E-Posta Alma ve Gönderme

Oluşturduğunuz posta klasörünüzde gelen kutusu kısmına girdiğinizde size gönderilmiş olan postalarınızı görürsünüz. Eğer posta kutunuzu güncellemek istiyorsanız F5 tuşuna basarak yeni gelmiş olan postalarınızı e-posta hizmet sunucusundan gelen kutusuna aktarabilirsiniz. Gönder/Al kısmından Tümünü Al diyerek de güncelleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. İletileriniz gelen kutusuna geldiğinde, eğer ekli iletiniz varsa ataş simgesi belirlenecektir. Bu simgeye tıklayıp ekleri kaydet diyerek dosya ekini bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz.

Bir kimseye e-posta göndermek istediğimizde yeni posta iletisi oluşturmamız gerekmektedir. Bunu Dosya menüsünden Yeni seçeneğini seçip posta iletisi oluştur diyerek yapabiliriz. Posta iletisi oluştur dediğimizde karşımıza boş bir ileti taslağı çıkmaktadır. Bu taslakta Kime kısmına göndereceğimiz kişinin e-posta adresi yazılmalıdır. Birden fazla kişiye aynı iletiyi yazmak istiyorsak adreslerin arasına "," virgül işareti konulur. Kime kısmına fare ile tıklayarak adres defterinizde bulunan kişilerin içerisinden postanızı göndermek istediğiniz kişileri belirleyebilirsiniz.

Diğer bir nokta ise postanızın konu başlığını yazmaktır. Başlıksız bırakacağınız postalar alıcı tarafında dikkat çekmeyecektir. Alıcı posta sunucusunda gönderdiğiniz posta spam/bulk posta olarak değerlendirilebilir.

Postanıza bir resim veya dosya eklemek istiyorsanız ekle menüsünden dosya eki kısmını gelerek ekleyeceğiniz dosyayı belirleyebilirsiniz.

İletinizi oluşturduktan sonra Gönder düğmesine basarak postayı gönderebilirsiniz.

Adresler ve Bul Menüsü

Adres menüsü e-posta yönetim programlarının kullanıcılara sağladığı çok büyük bir kolaylıktır. Örneğin, bir firma oluşturduğu bildirilerini bayilerinin adreslerine göndermek istesin. Eğer e-posta yönetim programında Adresler kısmında bayilerinin e-posta adreslerini tanımlamışsa gönderme işi kolaylıkla yapılabilecektir. Başka bir şekilde düşünürsek; adresler kısmında yapılacak olan yakın arkadaş, akraba listesinden çok rahatlıkla istediğimiz bir kişinin bilgilerini bulabiliriz ve e-posta gönderebiliriz. Yine Adresler menüsünü kullanarak oluşturduğunuz gruplara e-posta gönderebilirsiniz.

İnternet Güvenliği

İnternet teknolojisi günden güne daha da çok gelişmektedir. Telekomünikasyon firmaları internet kullanıcılarına daha kaliteli ve daha ekonomik internet hizmeti vermek için çalışmalar yapmakta, alt yapı yatırımlarına önem vermektedir. Yalnız, bu gelişmeler devam ederken internet trafiğini meşgul eden bir sürü gereksiz bilgi internette dolaşmakta ve internet kullanıcılarının zarar görmesine neden olmaktadır. Virüsler, trojanlar, solucanlar, böcekler, DoS saldırıları, spam e-postalar internet trafiğini meşgul eden belli başlı problemlerdendir. Bu problemler nedeniyle internet kullanıcıları performanslı bir şekilde internet hizmetlerinden yararlanamamakta ve bunların verebileceği zararlara karşı önlemler almak zorunda kalmaktadır.

Bilgisayardaki işletim sistemleri açıkları nedeniyle yayılan zararlı yazılımlara karşı sadece internet kullanıcılarının değil, aynı zamanda her bilgisayar kullanıcısının önlem alması gerekmektedir. Bilgisayar kullanıcıları işletim sistemlerini devamlı olarak güncellemelidir. Bu güncellemeler yama veya hotfix dediğimiz programcıklarla yapabileceği gibi işletim sistemlerinin otomatik olarak sağladığı güncelleme (update) platformlarıyla da yapmak mümkündür. İşletim sistemleri güncellemelerinin bir güvenlik açığını kapatmak veya işletim sistemindeki bir eksikliği gidermek amacıyla yapıldığı unutulmamalıdır.

Güvenli bir işletim sistemi için alınması gereken önlemler aşağıda sıralanmıştır:

İşletim sisteminin en son sürümü/versiyonu lisanslı olarak bilgisayara kurulmalıdır.

İşletim sistemine kullanıcı programları kurulmadan önce internet bağlantısı yapılarak hemen işletim sisteminin güncellenmesi yapılmalı ve bu güncellemelere birer hafta periyotlarla devam edilmelidir. Bunun nedeni işletim sisteminin son versiyonu çıktıktan sonra aradaki zaman boşluğunda tespit edilebilecek güvenlik açığının giderilmesidir.

İşletim   sistemi   güncellemesinden   sonra   lisanslı   bir   antivirüs programı kurulmalıdır.

Kurulan antivirüs programının güncelleme işlemi internet üzerinden yapılmalıdır ve otomatik olarak bu güncellemelere (live update) gün aşırı devam edilmelidir.

Güncel işletim sistemlerinin kendilerine ait güvenlik duvarı (firewall) programları vardır. Kurulacak olan güvenlik duvarı programları ile ilave bir önlem alınabilir

En önemli nokta ise güvenilirliğinden emin olmadığınız programları açmaktan, internet sitelerine girmekten, e-postaları okumaktan sakınmaktır.

 

NOT: Ders notu değişik kaynaklardan derlemedir.